Steeds meer kinderen en volwassenen ervaren uitdagingen in hun leerproces, en leerproblemen zijn daarbij een veelvoorkomende factor. Een ander woord dat gebruikt kan worden voor leerproblemen is een leerstoornis. Wanneer iemand met leerproblemen te maken krijgt, heeft dit een grote impact op de wijze waarop informatie wordt verwerkt en vaardigheden worden ontwikkeld. Het beïnvloedt eveneens de manier waarop kennis wordt vergaard. In dit artikel laten we zien hoe leerproblemen zich uiten en wat we hier precies onder verstaan. Ook onderzoeken we of, en in welke mate, intelligentie een rol speelt bij leerproblematieken.
Wat zijn leerproblemen?
Leerproblemen zijn hardnekkige moeilijkheden in het aanleren, onthouden of toepassen van nieuwe kennis of vaardigheden. Hieronder vallen stoornissen die het vermogen om binnen specifieke gebieden te leren belemmeren, zoals lezen, rekenen of sociale vaardigheden. Leerproblemen variëren van mild tot ernstig en kunnen op elke leeftijd voorkomen, maar ze worden vaak al tijdens de schooljaren opgemerkt.
Verschillende soorten leerproblemen
Voorbeelden hiervan zijn dyslexie, dyscalculie, dysgrafie, ADHD en NLD die op zichzelf staande problemen zijn en geen verband houden met het IQ van iemand. Een persoon met een leerprobleem kan dus nog steeds een normaal of hoog intelligentieniveau bezitten. Hoewel dit geen invloed heeft op iemands IQ, kunnen sommige vaardigheden in de ontwikkeling achterblijven. Dit kan leiden tot onbegrip, omdat het soms lastig is om het verschil te zien tussen een lager intelligentieniveau en de aanwezigheid van een leerprobleem.
Oorzaken van leerproblemen
De exacte oorzaken van leerstoornissen zijn nog niet volledig bekend, maar onderzoek suggereert dat verschillende factoren een rol kunnen spelen:
- Genetica: Erfelijkheid speelt een rol bij veel leerproblemen, zoals dyslexie. Als er familieleden zijn met een leerprobleem, is de kans groter dat iemand dit ook ervaart.
- Hersenen en neurologische ontwikkeling: Leerproblemen kunnen het gevolg zijn van verschillen in de hersenstructuur en -functie. Studies laten zien dat mensen met dyslexie bijvoorbeeld andere hersenpatronen vertonen tijdens het lezen.
- Omgevingsfactoren: Factoren zoals ondervoeding, blootstelling aan toxische stoffen (bijvoorbeeld lood) en gebrek aan stimulatie tijdens de vroege ontwikkeling kunnen het risico op een leerstoornis verhogen.
- Trauma en stress: Traumatische ervaringen en chronische stress kunnen leerprocessen belemmeren en de ontwikkeling van leerproblemen beïnvloeden.
Herkennen van leerproblemen
Het is belangrijk om leerproblemen op waarde te schatten en te erkennen dat ze volledig losstaan van iemands intelligentieniveau en ontwikkelpotentieel. Leerstoornissen worden vaak herkend door aanhoudende moeilijkheden bij specifieke leeractiviteiten. Dit herhaalt zich vaak, ondanks extra begeleiding. Kinderen die moeite blijven houden met bijvoorbeeld lezen, rekenen of schrijven, kunnen bijvoorbeeld dyslexie of dyscalculie hebben. Ook concentratieproblemen en een gebrek aan motivatie kunnen wijzen op onderliggende leerstoornissen, evenals sociaal-emotionele signalen, zoals gedragsproblemen of een laag zelfbeeld. Vroege signalering is essentieel om leerachterstanden te verkleinen en het zelfvertrouwen van het kind te vergroten.
Het behandelen van leerstoornissen
De behandeling van een leerstoornis begint met het stellen van een juiste diagnose en het in kaart brengen van de leerbehoeften van een kind. Passend onderwijs, zoals remediërend onderwijs en specialistische begeleiding, kan helpen bij het verbeteren van vaardigheden zoals lezen en rekenen. Ook kan ondersteuning door logopedie, technologie of werkgeheugenstrategieën helpen om informatieverwerking te verbeteren. De betrokkenheid van ouders en verzorgers is belangrijk, zodat het kind ook buiten de leeromgeving steun ervaart. In sommige gevallen kan het aanpassen van de leeromgeving noodzakelijk zijn.
Conclusie
Leerproblemen zijn uitdagingen bij het verwerken van informatie, zoals lezen, schrijven of rekenen. Deze stoornissen komen voor bij mensen met een normaal of hoog IQ en staan los van iemands intelligentieniveau. Dyslexie en dyscalculie zijn bekende voorbeelden van leerstoornissen. Vroege herkenning van deze problematiek is essentieel om verdere leerachterstanden te voorkomen. Concentratieproblemen, aanhoudende moeite met leeractiviteiten of gedragsmatige signalen kunnen wijzen op leerproblemen. Met passend onderwijs en steun van ouders en verzorgers kunnen kinderen met leerproblemen goed worden ondersteund.